پمپ دنده ای چیست ؟

پمپ دنده ای یا Gear Pump  که با نام پمپ غلیظ کش نیز شناخته می‌شوند، به نوعی از پمپ‌های جابجایی مثبت گفته می‌شوند که می‌توانند حجم ثابتی از سیال را در داخل خود محصور کنند. پس از آن نیز با استفاده از دنده‌ها سیال را انتقال می‌دهند. این پمپ ها در زمان پمپاژ سیال، می‌توانند جریانی یکنواخت و صاف را متناسب با سرعت چرخش دنده‌های خود فراهم کنند. در حقیقت پمپ های دنده ای  از عمل چرخش دنده‌ها برای انتقال مایعات استفاده می‌کنند و دنده‌ها با مکش سیال در ورودی پمپ و قرار دادن آن در حفره‌های دنده آن را به سمت لوله خروجی انتقال می‌دهند.

این پمپ‌ها در سال ۱۶۰۰ میلادی، توسط یوهانس کپلر اختراع شد و خنک کاری و روانکاری آن‌ها توسط سیال پمپ شونده صورت می‌گیرد. چنانچه غلظت سیال، از حد مجاز کمتر بوده و یا پمپ خشک کار کند، اصطکاک بین دنده‌ها به‌شدت بالا می‌رود و موجب خوردگی آن‌ها و بوش‌ها می‌شود. لازم به ذکر است که جنس پمپ دنده عموما چدن، برنج یا استنلس استیل است.

طرز کار پمپ‌ های دنده ای

در داخل پمپ های دنده ای تعدادی چرخ‌دنده‌ وجود دارد که با چرخش خود می‌توانند سیالات را با فشار بالایی به سمت خروجی حرکت دهند. این چرخ دنده ها به صورت یکدست و بدون پالس ‌می‌چرخید و حتی می‌توانند در دو جهت نیز چرخش داشته باشند. همین مشخصات فنی پمپ دنده ای باعث می‌شود که برای پر و خالی کردن مخازن مورد استفاده قرار بگیرند.

بررسی کاربرد پمپ دنده ای

برخلاف پمپ‌های پره‌ای یا کارتریجی که برای ایجاد فشار کم و انتقال سیالات با ویسکوزیته پایین استفاده می‌شوند، استفاده و ساخت پمپ دنده ای برای موارد دیگری مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ از جمله انتقال انواع سیالات غلیظ و با ویسکوزیته بالا. در حقیقت، این پمپ‌ها می‌توانند انواع سیالات مانند روغن‌های خوراکی و صنعتی، سوخت‌های گازوئیلی، مازون، قیر، عسل، مازوت و… را به راحتی از نقطه‌ای به نقطه دیگر انتقال دهند.

در اصل طرز کار پمپ‌ های دنده ای بدین گونه است که به آن‌ها اجازه می‌دهد کاربردهای صنعتی، نیمه‌صنعتی و غیر صنعتی متعددی داشته و حتی به صورت خشک را نیز مورد استفاده قرار بگیرند. اما به یاد داشته باشید که حتی اگر مقداری خیس باشند، عملکرد و راندمان بهتری خواهند داشت. البته همانطور که گفته شد، کار کردن خشک این پمپ‌ها می‌تواند در نهایت منجر به فرسایش دنده‌ها و آسیب دیدن آن شود.ِ
 

برخی از مهم‌ترین کاربردهای این پمپ‌ها عبارتند از:

• صنعت سوخت و انتقال روغن‌های روان کننده، کوره، گازوئیل، گریس و روغن زباله
• صنایع غذا و دارو و انتقال شربت، شکلات، عسل، خامه، ملاس و…
• صنعت رنگ و انتقال جوهر، لاتکس
• صنعت مواد شیمیایی و حمل‌ونقل رزین‌ها، صابون‌ها، رنگ‌دانه‌ها، پلیمرها، مواد شیمیایی و…

مزایا و معایب پمپ دنده ای چیست ؟

پمپ‌های دنده‌های به‌عنوان یکی از پمپ‌های جابجایی مثبت می‌توانند از مزیت‌ها و معایب متعددی برخوردار باشند. از جمله مهم‌ترین مزیت‌های این پمپ‌ها می‌توان موارد زیر را عنوان کرد:

•       این پمپ‌ها به دلیل طراحی ویژه‌ای که دارند می‌توانند در هر دو جهت کار کنند
•       راندمان و عملکرد بسیار خوبی دارند و می‌توانند تا ۸۵ درصد کارآمد باشند.
•       میزان جریان این پمپ‌ها متناسب با سرعت آنها قابل پیش‌بینی است
•       پمپ دنده‌ای دارای حرکت چرخشی صاف در دورهای پایین است
•       این پمپ‌ها خود پرایمینگ بوده و می‌توانند تا 6.5 M خود پرایمینگ شوند.
•       این پمپ‌ها دارای حرکت چرخشی صاف در دورهای پایین هستند
•       تعمیر و نگهداری این پمپ‌ها ساده و راحت است.
•       دارای قابلیت مکش بسیار بالایی هستند و برای خالی و پر کردن مناسب هستند
•       تنوع در متریال جنس بدنه، توانایی نصب انواع کانکشن و اتصالات مانند فلنچی و رزوه‌ایی، قابلیت کار کردن به حالت خشک (در زمان کوتاه) و… از دیگر مزیت‌های این پمپ‌ها هستند.
   

این پمپ‌ها در کنار تمامی مزیت‌هایی که دارند می‌توانند ایرادات و معایبی نیز داشته باشند. از جمله مهم‌ترین عیوب این پمپ‌ها می‌توان به قرار داشتن یاتاقان‌ها در درون سیال در نوع بوشی پمپ‌ها و خوردگی چرخنده توسط ذرات جامد و ساینده درون سیالات اشاره کرد.