نحوه عملکرد بخاری ماشین چگونه است؟
رادیاتور ماشین از ۵ بخش اصلی تشکیل شده که شامل رادیاتور، دریچه‌های خروجی درون کابین، بخش کنترلی داخل کابین و دریچه‌های تنظیم مسیر جریان هوا دمنده یا فن (Blower) هستند. زمانی که ترموستات راه آب گرم شده داخل موتور را باز می‌کند، آب به دو طرف هدایت خواهد شد به‌گونه‌ای که مقداری از آن به سمت رادیاتور اصلی و مقداری از آن نیز به سمت رادیاتور بخاری جریان می‌یابد. زمانی که محلول آب و ضد یخ گرم وارد رادیاتور بخاری می‌شود پره‌ها و مجراهای رادیاتور شروع به گرم شدن خواهند کرد. زمانی که راننده بخاری را روشن می‌کند، فن پشت این رادیاتور روشن شده و گرمایی که آب به پره‌های رادیاتور منتقل کرده است را با جریان هوا به سمت کابین می‌فرستد و در نهایت داخل فضای ماشین به تعادل دمایی مورد نظر می‌رسد.
چرا بخاری ماشین گرم نمی‌کند؟
بخاری و سیستم گرمایشی می‌تواند اهمیت بسیار زیادی در ماشین‌ها خصوصاً در فصول سرد سال داشته باشد و نبود یا عدم کارکرد مناسب آن می‌تواند مشکلات و چالش‌های متعددی برای راننده و سرنشینان ایجاد کند. همان‌طور که کار نکردن کولر ماشین می‌تواند دلایل متعددی همچون نشتی کولر خودرو، مسدود شدن کندانسور، شکسته شدن کندانسور، مشکل در برق ماشین و … داشته باشد، کار نکردن بخاری نیز می‌تواند ناشی از دلایل و عوامل مختلفی باشد. از مهم‌ترین دلایل کار نکردن بخاری ماشین می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
-
دریچه‌های بسته یا مسدود بخاری
زمانی که بخاری ماشین کار نمی‌کند قبل از آنکه دنبال ایرادات فنی و اساسی گشت لازم است که مسائل و موارد اولیه و ابتدایی را بررسی کرد چرا که ممکن است عدم کار کردن بخاری دلایل ساده‌ای مانند بسته شدن یا مسدودی دریچه‌های سیستم تهویه داشته باشد. باله‌ها یا پره‌هایی که گیر کرده باشند می‌توانند مانع از ورود هوای گرم به داخل خودرو شوند به همین دلیل اولین کاری که در زمان کار نکردن بخاری باید انجام داد بررسی و تست این دریچه‌ها است.
یکی دیگر از مهم‌ترین دلایل کار نکردن بخاری ماشین معیوب بودن و مشکل داشتن هسته بخاری می‌باشد. در حقیقت هسته بخاری دارای یک لوله برنجی یا آلومینیومی است که با اجازه عبور به مایع خنک‌کننده داغ از موتور گرما را به داخل کابین ماشین منتقل می‌کند. هسته بخاری در کنار انتقال گرما به داخل ماشین می‌تواند یخ‌زدایی خودرو را نیز تضمین کند و اگر این قطعه دچار اشکال و ایراد شود می‌تواند مشکلات متعددی در فصول سرد سال ایجاد کند. زمانی که بخاری ماشین روشن بوده و هوای سرد از آن عبور می‌کند می‌تواند نشان از خراب شدن هسته بخاری باشد. در اصل مشکلاتی همچون خارج شدن گرمای کم از فن دمنده، تفاوت در جریان هوا، استفاده سریع از مایع خنک‌کننده، وجود بوی شیرین و میوه‌ای در ماشین، مه گرفتگی داخل ماشین، گرم شدن بیش از حد موتور و … می‌توانند نشان دهنده خراب شدن هسته بخاری است.
برای برطرف کردن این مشکل لازم است که هرگونه نشانه‌ای از نشت مایع خنک‌کننده، اتیلن گلیکول یا مایع را حتی قبل از بروز این علائم بررسی کرد. همچنین بررسی شیلنگ‌های بخاری در زمان کار کردن آن می‌تواند به تشخیص درست گردش مایع خنک‌کننده موتور و برطرف کردن مشکل کمک کند. مسدود شدن هسته بخاری، گیر کردن هوا در خطوط هوا و … می‌توانند مشکلاتی باشند که باعث خرابی هسته شوند اما با کمترین هزینه‌ها برطرف خواهند شد.
هسته بخاری شبیه رادیاتور ماشین است و از مجموع ای از لوله‌ها و باله‌های باریک تشکیل می‌شود. رادیاتور گرما را به هوای اطراف پخش می‌کند در حالی که گرمای هسته بخاری توسط یک فن دمنده به محفظه سرنشینان دمیده خواهد شد. لوله‌های هسته گرم‌کن مستعد گرفتگی و نشتی هستند و همین امر باعث کاهش سطح مایع خنک‌کننده یا جریان در سیستم خنک‌کننده موتور می‌شود. هسته‌های بخاری معیوب و سطوح پایین یا مایع خنک‌کننده آلوده اغلب دست به دست هم داده و در نهایت منجر به گرم شدن بیش از حد موتور و عدم دمیدن هوای گرم بخاری خواهند شد.
ترموستات از جمله مهم‌ترین قطعات ماشین است و خراب شدن و معیوب بودن آن می‌تواند یکی از مهم‌ترین دلایل کار نکردن بخاری ماشین باشد. ترموستات در اصل قطعه‌ای است که برای تنظیم جریان مایع خنک‌کننده به موتور و رادیاتور باز و بسته شده و ساختار بسیار ساده‌ای دارد. ترموستات همانند یک دروازه‌بان عمل کرده و وظیفه آن نگه‌داشتن مایع خنک‌کننده در داخل موتور است تا زمانی که مایع بتواند وارد سیستم خنک‌کننده شود. چنانچه ترموستات دچار مشکل و ایراد شود دیگر قادر به تنظیم دمای موتور نخواهد بود و حتی باعث می‌شود که چراغ چک ماشین روشن شود چرا که سیستم گرمایش ماشین گرمای کمتری تولید می‌کند. خرابی ترموستات حتی می‌تواند باعث سرد شدن بیش از حد موتور شده و مشکلات مختلفی ایجاد کند. زمانی که ترموستات دچار مشکل شود در حالت باز یا بسته گیر می‌کند. اگر در حالت باز گیر کند مایع خنک‌کننده بیش از حد جریان یافته و مانع از رسیدن ماشین به دمای بهینه می‌شود و در نهایت عملکرد ماشین مختل خواهد شد. اگر ترموستات در حالت بسته گیر کند اجازه نمی‌دهد که مایع خنک‌کننده به گردش در بیاید و سیستم خنک‌کننده موتور قطع خواهد شد. در اصل زمانی که ترموستات در حالت بسته گیر می‌کند باعث می‌شود که مایع خنک‌کننده داخل موتور بدون گرم شدن اولیه در کل سیستم خنک‌کننده گردش پیدا کند و در نهایت موتور بیش از حد گرم می‌شود و بخاری ماشین در زمان روشن بودن نیز هوای سرد تولید کند. همچنین اگر ترموستات در حالت باز گیر کند دمای موتور کاهش یافته و زمان بیشتری برای گرم شدن گرم‌کن ماشین نیاز خواهد بود. گیر کردن در حالت بسته می‌تواند نشانه خراب شدن هسته بخاری نیز باشد.
-
مایع خنک‌کننده ناکافی یا آلوده
از دیگر دلایل کار نکردن بخاری ماشین می‌توان به مایع خنک‌کننده ناکافی یا آلوده اشاره کرد که می‌تواند علاوه بر بخاری در عملکرد کلی ماشین نیز مؤثر باشد. در اصل مایع خنک‌کننده دارای نسبت مشخصی از آب و ضد یخ است به‌گونه‌ای که در فصل زمستان دچار یخ زدگی نشود و در تابستان نیز بیش از حد داغ نگردد. در اصل این مایع باید بتواند گرمای اضافی ایجاد شده در موتور را به خوبی جذب و دفع کند. در زمان روشن بودن بخاری ماشین بخشی از این گرمای اضافی به داخل کابین ماشین منتقل می‌شود و از یخ زدگی شیشه‌ها و سرما خوردن سرنشینان جلوگیری می‌کند. زمانی که در مایع خنک‌کننده مواد آلوده وجود داشته باشد مستعد یخ زدگی می‌شود و حتی ممکن است باعث گرم شدن بیش از حد موتور و کار نکردن بخاری گردد. به صورت کلی نسبت نرمال ضدیخ به آب به صورت ۵۰: ۵۰ خواهد بود و حجم و ظرفیت آن نیز متناسب با نوع ماشین متفاوت خواهد بود. سطح مایع خنک‌کننده رادیاتور باید به صورت دوره‌ای و مستمر بررسی شود و در صورتی که کاهش پیدا کرده بود به آن اضافه شود. زمانی که این مایع کم باشد هسته ماشین قادر نیست به اندازه کافی به هسته بخاری ارسال کند و همین موجب می‌شود که بخاری به درستی کار نکند و گرما نداشته باشد. مایع خنک‌کننده آلوده نیز می‌تواند باعث خراب شدن سیستم خنک‌کننده و مسدود شدن هسته بخاری و همچنین زنگ زدگی رادیاتور شود.
-
موتور یا مقاومت دمنده معیوب
زمانی که بخاری روشن است موتور دمنده وظیفه دارد که گرمای تولید شده توسط سیستم گرمایش را دریافت کرده و آن را به هسته بخاری انتقال بدهد. زمانی که گرما در کابین افزایش می‌یابد، فن دمنده غیرعامل هسته بخاری گرما را از مایع خنک‌کننده گرفته و آن را به شکل هوای گرم به داخل کابین منتقل می‌کند. این فن که عملکردی همچون بلوئر دارد موظف است که هوای گرم از هسته بخاری را از طریق دریچه‌های ماشین تهویه کند و زمانی که به درستی کار نکند جریان کمی از هوای گرم وارد کابین خواهد شد. از کار افتادن دمنده باعث می‌شود که فرد کنترلی بر روی هوای داخل کابین نخواهد داشت و حتی مه زدایی شیشه‌ها و … نیز با مشکل مواجه می‌شود و امکان بروز خطرات بیشتر وجود دارد. از مهم‌ترین دلایلی که باعث معیوب شدن موتور دمنده می‌شوند می‌توان به ایرادات سیم‌کشی، نشتی، آسیب‌دیدگی قطعات، مشکلات برق ماشین و … اشاره کرد. سوختن فیوز یا اجزای داخلی دمنده نیز می‌تواند باعث خراب شدن آن شود و در نهایت این مشکلات مانع از عملکرد صحیح بخاری ماشین می‌شود.
-
نشت مایع خنک‌کننده یا سیستم خنک‌کننده
یکی دیگر از عواملی که می‌تواند عملکرد بخاری و سیستم خنک‌کننده ماشین را مختلف نماید کاهش سطح مایع خنک‌کننده و نشتی داشتن آن است. همان‌طور که گفته شد مایع خنک‌کننده ترکیبی مساوی از ضد یخ و آب است و زمانی که سیستم خنک‌کننده دچار آسیب و ایرادی شود این نسبت دچار اختلال می‌شود. نشتی داشتن از مهم‌ترین دلایل اختلال در نسبت مایع خنک‌کننده است و نشتی‌ها ممکن است در هر جایی مشاهده شود. برای برطرف کردن این مشکل باید مواردی همچون رادیاتور، واترپمپ، مخزن مایع، شیلنگ‌ها و … به صورت کامل بررسی شوند و در نهایت کاهش سطح مایع جبران گردد.
رادیاتور ماشین از جمله مهم‌ترین و حیاتی‌ترین قطعات ماشین است که در سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی ماشین نقش پررنگی دارد. مسدود شدن رادیاتورهای بخاری در طول زمان امری طبیعی است اما نادیده گرفتن آن می‌تواند باعث بروز چالش‌ها و مشکلات مختلفی شود. زمانی که رادیاتور وصل شود عبور مایع خنک‌کننده از یاتاقان‌های آن دشوارتر بوده و همین امر باعث می‌شود که بخاری خودرو در مواقع نیاز داغ نشود. گرفتگی و انسداد رادیاتور می‌تواند نشانه‌های ویژه‌ای داشته باشد و در هر ماشین متفاوت خواهد بود. چنانچه مایع خنک‌کننده دچار نشتی شده باشد، قسمتی از رادیاتور سردتر از قسمت دیگر باشد، ضخیمی یا تیرگی بیش از حد در آن مشاهده شود و … می‌تواند نشان از گرفتگی رادیاتور داشته باشد. همچنین پره‌های رادیاتور ممکن است خم شده باشد یا واتر پمپ آسیب دیده باشد و یا خوانش دمای گیج بیش از حد بالا باشد. هر کدام از موارد گفته می‌توانند از مهم‌ترین دلایل کار نکردن بخاری ماشین باشند و باید بررسی و برطرف شوند.
پمپ آب یا واتر پمپ از مهم‌ترین قطعات ماشین است و خراب شدن آن می‌تواند باعث بروز اختلالات مختلف در عملکرد بخش‌های مختلف ماشین شود. مشکلات این پمپ می‌تواند با رادیاتور اشتراکات زیادی داشته باشد. به عنوان مثال یکی از بالا رفتن شدید دمای موتور خراب شدن واتر پمپ است. در صورتی که پمپ آب دچار مشکل باشد قادر نخواهد بود آب گرم یا مایع خنک‌کننده را در سراسر بلوک موتور و هسته بخاری به گردش درآورد در نهایت هسته بخاری گرم نشده و بخاری ماشین را از کار خواهد افتاد.
